UKUN AN TINAN 22 ONA-POVU UCEKAI NO LEPO NAFATIN LA ASESU BA ESTRADA

Covalima (RCCT) 05-11-24-Durante tinan barak nia laran, hahu husi okupasaun Indonezia to’o Timor Leste hetan ukun rasik an, to’o agora populasaun sira iha Suku Ucekai no Lepo, Postu Administrativu Zumalai kontinua la asesu ba Estrada ho dignu tanba ukun na’in la dun tau interese ba povu nia preokupasaun.

Tuir Xefe Suku Ucekai Antonio da Silva hatete, ukun na’in sira la tau preokupasaun ba dalan asesu publiku iha suku Ucekai hodi difikulta komunidade nia movimentu atu lori produtu lokal asesu ba iha merkadu.

“Ha’u nudar autoridade Suku Ucekai hato’o ona mai iha munisipiu no mos proposta to’o ona direita ba iha Ministeriu Obras Publika maibe ate a data seidauk iha responde, maibe atu dehan deit katak ami Suku Ucekai ninia terus no susar la asesu ba estrada hahu kedas Indonezia nia tempu, la’os ukun an nia tempu deit maibe hahu husi ne’eba mai to’o agora, estrada rohan ida deit mos seidauk asesu ho razaun bo’ot sira nunka atu tau interese hodi hare buat hirak ne’ebé povu infrenta iha ami nia suku” dehan  Xefe Suku Ucekai Antonio da Silva ba jornalista sira iha Salaun Administrasaun Munisipiu Covalima hafoin partisipa iha enkontru konsultasaun UNDP no autoridade sira iha Munisipiu Covalima, Segunda (04/11).

Nune’e mos Xefe Suku Lepo Jacob da Costa fundamenta, kondisaun estrada la di’ak difikulta mos autoridade sira hanesan xefe suku sira atu halo movimentasaun hodi atende servisu iha nivel postu no munisipiu.

“Iha ha’u nia suku rasik desde tempu Indonezia nian ita bele dehan tinan 24 ona ate agora seidauk iha solusaun ida ke di’ak tanba ne’e ba komunidade sira iha ha’u nia suku rasik, depois estrada ne’e la’os ba suku deit maibe ligasaun munisipiu ba munisipiu seluk tanba ne’e to’o agora sai hanesan kestaun bo’ot ida ba ami autoridade lokal no mos ba ami nia komunidade sira oinsa atu bele asesu ba merkadu no mos ligadu ba dezenvolvimentu ne’ebé maka halo iha suku hanesan konstrusaun privadu ka governu nian tanba estrada ladi’ak to’o agora seidauk iha solusaun, problema ne’ebé bo’ot liu maka iha estrada Be Mean, maibe ida ne’e loloos ne’e husi xefe suku Fatuletu mak bele aprezenta maibe ha’u hanesan autoridade ida husi Suku Lepo nian la’o ba mai liu husi fatin ida ne’e hotu sai hanesan sofrementu bo’ot ida ba estrada ida ne’e kuandu to’o tempu udan susar tebes ita atu liu mai iha postu ka munisipiu liliu ba komunidade sira oinsa atu bele lori sira nia produtu asesu ba merkadu” nia dehan.

Administrador Postu Administrativu Zumalai Alipio Magno konsidera estrada iha parte area Zumalai hanesan mos estrada rejional ne’ebé ligadu husi Munisipiu Covalima ba iha Muinisipiu Bobonaro. Ni mos dehan ho kondisaun Estrada ladi’ak bele hamate roda ekonomia povu nian bainhira atu lori produtu lokal asesu ba iha merkadu.

“Ita nia preokupasaun mos ba iha estrada ne’ebe ‘eohin xefe suku sira mos kestiona liliu estrada parte Zumalai liga ba Bobonaro ne’e ita bolu estrada rejional, estrada ne’e importante tebes tanba ita nia negosiante sira atu lori produtu lokal no ita nia ema sira husi Munisipiu Bobonaro atu mai sosa animal no produtu sira iha Zumalai hodi liu mai to’o iha Suai liu ba to’o iha Tilomar ho Fohorem sira ne’e se kuandu ita nia estrada sira maka ladi’ak ekonomikamente ita nia povu Zumalai tesik mai Covalima tomak mate didi’ak, tanba ema labele asesu ba estrada, no durante ne’e nudar autoridade lokal preokupa hela buat ne’e no ita nia proposta sira ne’e fo ona ba iha munisipiu no konfirma katak proposta sira ne’e ba to’o ona iha MOP, ne’e depende ba iha sira nia planu, ligadu ba preokupasaun estrada Ucekai ho Mape foin lalais xefe suku na’in rua hato’o ona proposta depois nonu governu ejisti maibe tuir informasaun ne’ebé ami hetan husi ADN katak estrada ida ne’e ninia distansia naruk presija mos BOQ liu husi tenderizasaun, se ninia distansia ne’e badak ida karik bele implementa ona. Ne’ebé ita hein no reja maka’as atu nune’e iha 2025 mai ne’e bele implementa ona, distansia estrada husi Zumalai ba to’o iha Ucekai ho kilometru 30 depois hasoru mos dezafius ida hanesan ponte presija halo tolu tanba mota tolu maka iha ne’eba hotu ne’ebé implementa mos tuir buat sira ne’ebé iha” nia informa.

Nune’e mos tuir Xefe Suku Ucekai no Lepo katak durante tinan barak ona komunidade sira la asesu ba estrada ho di’ak ho hamate sira nia vida moris oinsa atu bele lori produtu lokal asesu ba iha merkadu, iha tempu bai loro sente sei di’ak maibe iha tempu udan susar tebes ba komunidade sira tan labele asesu total ba iha transporte publiku hodi halo movimentu ba mai.

Jornalista : Julio Salinas

Editor      : Chamot Nahac

Array