Covalima (RCCT) 10-03-2023, Ministru Obras Públika (MOP) hanesan mos Ministru Interinu ba Transporte no Komunikasaun, Abel da Silva Pires hamutuk ho Oeraperador Telekomunikasaun Telemor hala’o lansamentu ba Tore foun COO17 Telemor Iha Aldeia Aitoun, Suku Fatululik, Munisipiu Covalima.
Ministru Abel da Silva Pires, dehan ho fasilidade kiik sira hanesan ne’e maibe iha ninia signifikativu tebes tanba bele resolve ona problema komunidade hasoru durante tinan barak la asesu ba iha lina telekomunikasaun, maibe Tore Telemor nian harii ona bele ajuda ona komunidade hodi halo kontaktu ba malu ho diak liu husi telefoni.
“Ho fasilidade ki’ik oan sira hanesan ne’e maibe importante ita bele resolve ona preokupasaun ida ne’ebe maka durante tinan barak la konsege hetan ida ne’e maka telekomunikasaun” informa MOP hanesan mos Ministru Interinu ba Transporte no Komunikasaun Abel da Silva Pires, ba jornalista hafoin remata halo lansamentu ba Tore COO17 Telemor Iha Aldeia Aitoun, Suku Fatululik, Sesta (10/03).
Ministru Abel afirma tinan barak ona maske komunidade sira hela iha fatin ida ne’e asesu ona ba eletrisidade maibe problema ida sira hasoru maka kona-ba rede komunikasaun nian liliu sira liga malu liu husi telefoni tenke lao do’ok buka hetan rede maka foin hodi kontaktu malu.
“Iha tinan barak maske sira iha ona eletrisidade, maibe sira tenke lao do’ok para atu telefoni, difikulta ba sira atu halo negosiu ba sira nia moris, organiza moris ho sira nia oan maka hela iha do’ok ba eskola buat sira ne’e hotu defisil maibé ohin ita resolve liliu iha parte fronteira, benefisiu ne’e laos deit ona ba inan aman sira deit, maibe ba ita nia ema espesial sira liliu Unidade Patrilhamentu Fronteira (UPF) no forsa ne’ebe maka kaer seguransa iha fronteira, ita lakohi ita nia inan aman sira iha parte fronteira uza rede komunikasaun Indonezia” nia esplika.
Governante lakohi inan aman sira hela iha area remotas liliu iha lina fronteira atu uza fali rede komunikasaun husi nasaun viziñu Indonezia nian tanba nia parte kontinua no sei esforsu hodi tau matan ba inan aman sira iha ne’e.
Diretór Jeral Telemor, Tran Van Bang, dehan telemor halo instalasaun ba antena iha Suku Fatululik ne’e hanesan misaun Telemor nian, ne’ebe telemor sei utiliza serbisu telekomunikasaun iha Timor-Leste ba ema hotu atu hetan satellite.
Instalasaun ida ne’e bele kobre ba uma kain 264, total populasaun hamutuk ema na’in-1.300, maibe nia rotaasaun iha area foho ne’ebe besik malu ho nasaun viziñu Indonezia.
Tran dehan Tore ida ne’e hariibtanba hetan suporta tomak husi komunidade Fatululik, no mos husi governu enkoraza telemor atu mai harii antena iha Aldeia Aitoun, suku Fatululik ida ne’e.
“Hau espera katak liu husi Tore ida ne’e bele ajuda komunidade sira husi Fatululik bele asesu ona ba iha serbisu telekomunikasaun” nia haktuir.
Reprezentante Autoridade Nasionál Komunikasaun (ANC) Vidal Gomez, kongratula komunidade iha Suku Fatululik ne’ebe ho vontade no kolaborasaun diak hamutuk ho kompañia Telemor hodi bele harii ona Tore foun ida iha fatin ida ne’e.
“Hau hakarak kongratula komunidade iha suku ida ne’e nian ne’ebe ho vontade no kolaborasaun diak hamutuk ho ita nia kompañia Telemor, hakarak mos fo parabens louva vontade empreza Telemor ninian ne’ebe disponibelidade hodi mai tau antene telekomunikasaun nian ida iha Aitoun” nia dehan.
Nia afirma serbisu ida laos fasil maibe presija kolaborasaun komunidade, autoridade lokal sira hamutuk mos ho jerente Telemor oinsa atu bele haree kondisoens ka nesesidade sira iha suku ka aldeia, tanba ko’alia kona-ba investimentu laos buat ida ne’ebe baratu liliu iha setor telekomunikasaun ne’e presija kustu ne’ebe boot.
Antenatal ne’eba maske ki’ik maibe ne’e la sala purvolta rihun lima nulu ($ 50.000.00) ou liu ba Tore ne’ebe hamrik ona komunidade nia let ne’e.
Kuandu Tore ne’e hamrik empreza Telemor sei kontribui ba tasa estadu nian liu husi reseitas no mos lisensa suporta komunikasaun nian maka ANC reprezenta estadu toma konta, dala barak difikuldade ne’ebe kompañia ka setor privadu sira infrenta liu husi parte komunikasaun nian sira atu investe iha area rural sira, ida maka kona-ba geografika rai ne’ebe maka iha foho barak, eletrisidade laiha, dalan laiha, tanba Tore ida hamrik teknikamente nia bele kobre suku suku tolu ka haat maibe geografikamente foho barak antenatal ne’e kobre deit iha aldeia ka suku ida ne’e deit, ida ne’e maka dezafius sira ne’ebe durante ne’e empreza sira hasoru.
Reprezentante ANC Vidal Gomez fiar katak hahu Telemor harii ona Tore iha suku no aldeia ida ne’e, maibe oeprador seluk hanesan Timor Telekom no Telkomcel bele koordena ho telemor para sira bele utiliza hamutuk Tore ne’ebe iha hodi koloka mos antena operador seluk ninian, ne’e regulamentu lei iha para fo biban ba sira.
Xefe Suku Fatululik, Carlos Mendonca, hatete prosesu proposta ba iha MOP tinan ida resin ona iha momentu ne’eba hanesan halo pedido hodi hasae ba iha ministru laos proposta tanba ne’e ministru iha hanoin maka ohin loron Tore ida ne’e bele hamrik ona iha Aitoun tanba area ida ne’e area fronteira.
Nia dehan haree husi tarjetu kompania Telemor nian ba ema ne’ebe atu utiliza Tore ida ne’e ema la sufsiente, tanba haree ba iha numeru populasaun la tuir tarjetu.
Iha Suku Fatululik total populasaun hamutuk ema na’in-1.030, total uma kain hamutuk-260.
Nia afirma antes sei dauk harii Tore iha suku ida ne’e liliu ba iha Aldeia Aitoun araska tebes atu bele asesu ho diak ba iha rede telekomunikasaun nian, bainhira presija atu kontaktu ba malu liu husi telefoni tenke lao do’ok hodi buka signal to’o iha aldeia Beko ne’eba mak foin bele hetan rede hodi kontaktu malu.
Enterantu partisipa iha serimonia lansamentu Tore foun COO17 Telemor Iha Aldeia Aitoun, Suku Fatululik, Postu Administrativu Fatululik, hetan partisipasaun husi Ministru Obras Públika,Abel da Silva Pires, Sekretáriu Estadu Asuntu Kombatentes Loro Mesak, Diretór Jeral Telemor, Tran Van Bang, reprezentante administrador munisipiu, administrador postu Fatululik, xefe suku Fatululik, inklui komunidade sira.(JS)
