Covalima(RCCT) 11-01-24-Simu despaixu husi Ministeriu Justisa, diresaun nasional terras no propriedade hamotuk ho kompaña prime timor halo pra-survey no levatamentu dadus ba rai iha aldeia Halik suku beko kuaze hekta 300 nune’e kompaña atu halo investimentu iha futuru.
Maibe Komunidade suku Thaslin ne’ebé deklara an sai na’in ba rai Halik nudar rai eransa kultura ba sira, deskorda ho ekipa husi terras no kompaña prime timor tanba laiha konsiderasaun no koñesimentu.
Komunidade Almerio Magno dehan sei la intrega rai ba kompaña atu halo investimentu wainhira la konsidera sira nudar na’in ba rai Halik.
“kompaña mai ukur rai la husu tan ami, tiba tiba mai tama deit, ami nia k’nua ne’e be matan mos iha, lulik avo nian mos iha, ne’ebé ami la fo, Bele mate mohu deit, tanba rai ne’e ami nian, tiba tiba mai ukur rai ne’e husu se?, ami mak na’in, ami la hatene ema seluk, rai na’in mak ami, ne’ebé rai ida ne’e ami la fo.” Dehan Komunidade Almerio
Paulo de Araujo mos konsidera pra-survey ne’ebé kampaña prime timor hamotuk ho Terras no Propriedade halo iha rai Halik ne’e ilegal, maibe Paulo konkorda no simu dezenvolvimentu ne’ebé planeadu husi governu ida ne’e.
“atu Okupa rai 300 hektar hodi halo dezenvolvimentu, ha’u intervein kedas horsehik iha tasi ibun ne’eba, sira barak polisia mos barak, diretór terras no propriedade nasional ho munisipiu mai, ha’u interven duni tanba la iha rekoñesimentu mai iha ne’em entaun ne’e signifika ilegal tanba la liu husi ami, sira ko’alia dehan liu husi autoridade lokal, autoridade lokal bele ko’ali konaba rai ida ne ‘e nein Xefe suku beco mos labele ko’alia konaba rai nia ko’alia kona ba dezenvolvimentu guverno nian ne’e iha maibe nia atu ko’alia konaba rai ida ne’e nia liafuan la iha, ema ida ko’alia konaba rai halik ema ne’e orginal ema rai nai’n thasilin duni mak bele ko’alia konaba kultura. Terras no Propriedade husi munisipiu ho nasional ne’e Ilegal la’os legal, se legal karik nia mai tur hamutu ho ami mak ho nia mai Dezenvolvimento ne’e 100 % ami Konkorda ami simu ho fuan no laran tomak” Paulo Deklara.
Ba Lementasaun ne’e, Diretór Terras no Propriedade Covalima Carlos Caetano dehan ekipa konjuntu halo pra-survey ba rai Halik ne’e bem koordinadu tanba hetan orientasaun husi Ministeriu Justisa.
“Reklamante sira hatete dehan ekipa konzuntu tama Ilegal ne e la loos, por ke ekipa sira tun mai iha ne’e liu husi estrutura lider komunitaria hamutuk ho PNTL munisipiu no mos ekipa husi nasional liu husi kordenasaun beim kordenadu foin halo levantamentu iha terenu,ami la iha kordenasaun ho ekipa reklamante sira por ke antes ne’e ami laiha informasaun no isu ruma katak sira iha reklamasaun ba fatin ne’e mais bainhira to’e ona terenu foin ami bele hasoru no hetan katak iha reklamasaun ho ida ne’e mak sira dehan ami iligal, maibe esturalmente ami kordenadu bazeia ba ordem no orientasaun husi superior eselensia ministru da justisa no sekretariu estadu terras no propriedade, hodi halo pra-survey, levantamentu no identifikasaun ba fatin ne’e, sei iha tan faze segundu para halo identifikasaun no sosializasaun, Diretór Terras no Propriedade Munisipiu Covalima, Carlos Caetano esplika.
Entretantu Diretór Terras no Propriedade Covalima salienta katak laiha koordenasaun ho ekipa reklamate tanba antes ne’e nia parte laiha informasaun konaba reklamasaun husi Komunidade sira ba rai Halik. Maibe depois ekipa halo levantamentu iha terenu mak foin hatene konaba reklmasaun ne’e.
Jornalista : Julio Salinas/Moichung
Editor : Chamot Nahac
