“Eletrisidade refere inagura ona iha loron 20 fulan maiu-tinan 2022, hosi Eis Ministru Obras Publica, Sr. Abel Pires. Maski inagura ona, infelismente ami sira ne’ebé servisu ba ke’e rai kuak no apoiu servisu seluk hanesan hi’it airin eletrisidade, seidauk hetan rekompensa/selu sira-nia kolen. Iha momentu inagurasaun Kompañia Hemiva ho Nur Di’ak kompretidu ona atu selu ami-nia kolen liu husi asina deklarasaun ida ne’e sasin mak Eis Xefi Suku Datoru Sr. Eduardo Suri no OPS Suku Dato-rua inklui Xefi aldeia rasik.” Deklara Porta Voz Celestino dos Santos iha Komfrensia Imprensa ne’ebé realiza iha Aldeia Aitos Sexta (16/02)Foin Lalais.

Nune’e Traballador sira konsidera kompañia halo esplorasaun ba sira nia diretu tanba iha tendensia lakohi selu ka la rekompensa traballador sira nia kolen.

“Ami na’in hirak ne’e balun servisu durante loron tolunulu resin lima. Bainhira ami hirak ne’e, reprezenta hosi familia balun iha Dili ba iha Kompania Nur Di’ak husu ami-nia direitu, kompañia rasionaliza ho kestaun kontratu, ida ne’e hatudu katak kompania iha tendensia atu la selu, ka ami bele dehan kompania rua ne’e halo ona esplorasaun ba ami-nia direitu. Tanba ne’e ami hakarak hato’o ba: Kompania Hemiva no Nur Di’ak atu selu ami povu kbiit laek hirak ne’e nia kolen iha tempu badak tuir loron servisu no esforsu servisu ne’ebe ami halo hodi tulun kompania ba susesu kompania nian; Ami Povu kbiit laek, ho de’it biban ki’ik ne’e atu hetan netik osan ruma hodi sustenta ami nia famila moris, no fim la hetan respeita ba mi nia direitu hosi kompania hirak ne’e. Ami nafatin ejiji ho meius oioin to’o hetan direitu ida loloos; Nonu Governu Konstituisional, liuhosi Ministeriu relevante atu tau matan ba asuntu ida-ne’e, no tulun ami solusiona kestaun hirak mensionadu, tanba orsamentu ne’ebe aloka ba projetu ida-ne’e finansia hosi Orsamentu Jeral Estadu, la’ós kompania nia kusta; Parlamentu Nasional liuhosi Komisaun E ne’ebe trata asuntu Infra Estrutura, Komersiu no Industria atu tulun ami no mós fiskaliza projetu ida-ne’e, tanba kompania rua kedas mak kaer projetu ne’e, maibé labele selu komunidade kbiit laek nia kolen, ida-ne’e nudar insultu boot ida estadu Timor-Leste; Povu Timor-Leste tomak atu matan moris neon na’in ho kompania sira hanesan Hevima no Nur di’ak, bainhira kompania hirak ne’e tama iha imi-nia aldeia ka suku. Tanba kompania hirak ne’e reprezenta projetu boot kapitalizmu nian, ne’ebé sira-nia intensaun halo de’it esplorasaun ba povu kbiit laek sira. “Ami Povu ki’ik ne’e, servisu sira ke’e rai-kuak gratuita ne’e so ke’e ema-nia rate/semitériu” tenik Portavoz Celestino dos Santos.

Iha sorin seluk, Trabalador Gilberto Gomes konfesa dehan ba hasoru kompañia Nir Di’ak Unipesoal Lda, iha dili atu foti ninia osan maibe kompania la selu.

“Hahu husi 10 de Augusto 2018 mai servisu hahu iha ne’e to’o remata, ha’u tuir ba to’o Dili mos sira fo osan uitoan deit, maibe sira promete mai ami loron ida $ 5.00, labarik sira parte Aitos ne’e ke’e rai kuak, servisu loron-loron (harian) dada fiu ne’e la selu tomak, ema Aitos maioria kuaze servisu ke’e rai kuak barak, maluk sira husi Lorokida ne’e ema selu hotu ona, tanba iha momentu ne’eba ema atu tahan kareta sira lori osan mai selu, ha’u nian maka ne’e, ha’u ba to’o dili sira selu $ 800,00, ha’u lori sura harian nian ba de’it mos ema la simu, ha’u sente laran susar tanba sira telefoni mai ha’u haruka ba foti osan iha Dili dehan ha’u mesak de’it maka bele ba Dili labele hatete ema seluk” Gilberto konta.

Entrentatu projetu eletrifikasaun iha Aldeia Aitos, Suku Datorua, Postu Administrativu Fohorem, realiza iha tinan 2018 tanba manan tenderizasaun husi kompañia Hemiva Unipesoal Lda ne’ebe fo ba Kompania Nur Di’ak hanesan Sub-kontrator hodi responsaveliza ba prosesu instalasaun.

Molok hahu servisu, reprezenta kompañia, ekipa tekniku na’in-rua Sr. Jastin no Sr. Ajeri kontrata verbalmente ho traballador ka populasaun sira iha aldeia aitos hodi ke’e rai kuak atu hari rin eletrisdade no mos balun kontratu servisu loro loron (servisu harian), ne’ebé kada loron selu dollar $5.00, no mos selu ba Rai Kuak ida dollar $7, 50.

Jornalista : Julio Salinas

Editor      : Chamot Nahac