
Covalima-25-8-2020- UN Women Suporta Rede Feto Timor-Leste nebe halo parseria implematador ho FUKUPERS halo peskiza ba analiza jeneru kona ba hakbit ekonomia feto hodi responde ba covid-19 durante loron 5, (hahu hosi dia 21 – 25 fulan Agostu 2020) ho ambitu intervista ho individu sira hanesan: Krime passadu 25 no vitima violensia baseia ba jeneru 25, total individu ne`ebe intervista hamutuk 50. Fokus Grupo Diskusaun (FGD) ba autoridade Lokal – Lideransa Komunitaria, inklui Xefe Aldeia, Konsellu Suco sira no Sosiedade sivil sira. Iha mos FGD ba grupo alvu sira. Dehan Benyamin Adrianus dos Santos (Benny) – Staff Konsensializasaun iha Fokupers Timor Leste ba RCCT via WhatsApp’s hafoin remata aktividades peskiza Tersa Feira ohin (25/8/20) iha Municipio Covalima.
“Perskija ne’e realiza tanba Rede Feto Timor Leste hetan apoio hosi UN Woman no FOKUPER mak sai hanesan Parseiro Implementador ba Peskiza ida ne’e iha Municipio Covalima”
Benny Afirma Razaun ba peskiza ida ne`e tamba hatudu hosi resultadu estudu balu katak durante Estadu Emergensia (EE) Ekonomia rai laran liu liu ekonomia familia menus tebes,nebe hatodan k’nar domestika ba feto sirahodi bele hetan servisu dupla ho knar uma laran.
“Bazeia ba estudu balu nebe hatudu numeru Violensia bazeia ba Jeneru aumentadurante Estadu Emergensia, numeru feto nia dependensia ekonómika ba mane aumenta a’astanba lakon asesu ba rendimentu no lakon serbisu”
Liga ho razaun hirak ne`e mak FOKUPERS hamutuk ho membru Rede Feto Timor-Leste sira hala’o peskiza ida ne`e ho alvu sira mak hanesan; Vendedores (tur iha merkadu, dalan ninin, OB no ambulantes, loke kioske), Inan Solteira (inan foinsae & faluk moris), Inan Faluk /viúvas (faluk mate), Ema ho Defisiensia (defisiensia matan, tilun, fiziku no mental nebe rehabilitadu ona), Ema ho orientasaun sexual diferente (LBT), Vitimas Krimi Pasadu, Empregadas Domestikas.
Hosi alvu hirak ne`e sai alvu principal ba FOKUPERS iha Municipiu Covalima no Dili mak hare ba Vitimas Krime Pasadu no Vitima hosi Violensia Baseia ba Jeneru.
Benny dehan Razaun balu hodi identifika alvu sira ne`e mak hanesan Sai vítima ba polítikas públikas balun no kompromisus eleitoral, La hetan atensaun másimu hosi governu, Dala barak tama iha kategoria nebé vulnerável liu tamba laiha kbiit‚ diskriminasaun, marjinalizadas, subordinadas, hetan marka negativa/estereótipus, abandonada no hetan injustisa, no Sira ne`ebe mak Lian Laek no Lian kbiit laek!
Tan ne’e Benny Fundamenta Peskiza ida ne`e ho objetivu mak Atu buka kompriende feto sira nia situasaun no esperiensia durante EE nebé implikaba sira nia ekonomia,foti desijaun ba utilizasaun osan subsidiu, asesu ba informasaun subsidiu no direitu ba subsidiu ne’e rasikhosi perspetiva jéneru atu nune’e bele ajuda Governo nia desijaun hodi dezena programa subsidio ba uma kain iha futuru ho perspetiva jeneru.
“ Peskiza ida ne`e ho objetivu mak Atu buka kompriende feto sira nia situasaun no esperiensia durante EE nebé implikaba sira nia ekonomia hosi perspetiva jéneru nune’e bele buka hatene konaba sira nia esperiensiano partisipasaun iha foti desijaun ba utilizasaun osan subsidiuba ekonomia famili, aleide ne’e mos ita bele kompriende konaba feto sira nia esperensia asesu ba informasaun subsidiu no direitu ba subsidiu ne’e rasikno hatene klean konaba sustentabilidade impaktu osan subsidiu ba ekonomia familia”
Benny dehan mos peskiza ne’e atu tulun governo nia desijaun ba dezeñaprograma subsidiu ba uma kain iha futuru ho perspetiva jeneru nebe di’ak liutan, nia hakotu.
Kobertura Chamot Bere Badaen