KAZU HIV-SIDA SA’E IHA COVALIMA TANBA MS SEI MENUS REKURSU ATU HALO KONTROLA

Covalima (RCCT) 24-09-24-Durante ne’e Numeru kazu moras HIV/SIDA sempre sa’e kada tinan iha Munisipiu Covalima tanba impaktu husi Ministeriu Saude (MS) sei menus rekursu hodi bele kontrola.

Lia ne’e hato’o husi Koordenador HIV-SIDA Munisipiu Covalima Joāo Ramalho, dehan Ministeriu Saude (MS) hasoru problema bo’ot kona-ba rekursu humanu hodi kontrola ema tama no sai iha liña fronteira entre Timor-Leste ho Indonezia liliu iha Munisipiu Covalima ho Malaka NTT.

“Problema primeiru ne’e rekursu humanu, tanba saida maka ha’u ko’alia rekursu umanu tanba ita ko’alia konaba asuntu fronteira lolos ne’e installa ita nia analista, installa saude publiku, instala pessoal saude ne’ebé masimu iha fronteira, ita bele kontrola ema ne’ebé tama no sai, karik nia husi Indonezia mai karik nia bele hasai netik nia ran para bele kontrola konaba moras la’os ba moras hada’et HIV deit, maibe ba moras hada’et sira seluk mos, ne’e kontrola liu husi meus legal nian, depois iha ita nia postu saude sira mos, ita nia pessoal saude sira seidauk masimu konaba promosaun edukasaun saude ba komunidade liliu ba sira ne’ebé hela iha area fronteira, ne’ebé iha ne’e rekursu humanus sai problema ba iha parte ministeriu saude nian” informa Koordenador HIV-SIDA Munisipiu Covalima Joāo Ramalho, liu husi programa Tolkshow ne’ebé hala’o iha Radio Komunidade Cova Taroman ho topiku Intervensaun sosiedade sivil no ministeriu saude rejional relasiona ho HIV iha area fronteira iha Munisipiu Covalima Tersa (24/09).

Joāo Ramalho, mos preokupa konaba Governu liu Ministeriu Saude seidauk estabele Sentru Tratamentu Anti Retrotivu (ARV) ba ema ho moras HIV iha sentru saude sira mak partese iha munisipiu Covalima atu hodi halo tramentu ba ema ne’ebé sai pasiente ba moras HIV/SIDA. Maibe dadaun ne’e foin mak estabelese iha Ospital referral Suai.

Sentru Tratamentu ARV ne’e foin instala deit iha ospital referral Suai, seidauk ba too iha sentru saude sira, ida ne’e mos sai problema ba maluk sira afeta ba HIV wainhira sira atu halo tratamentu ka kontrola virus iha sira nia isin lolon sira labele mai, hanesan foin lalais ida iha Fatumea nia labele mai kontrola iha ospital referral tanba nia kondisaun isin rua labele halo viazem ida ne’ebé dok, tanba ne’e maka ami buka meus atu bele ba to’o iha ne’eba foti nia sampel mai halo teste, ida ne’e mos sai problema ba iha Ministeriu Saude nian, problema ida seluk mos ita nia komunidade balu iha koñesimentu no balu seidauk iha koñesimentu, tanba bainhira moras kona grave ona foin hakbesik ba iha fasilidade saude, maibe loloos ne’e bainhira hamutuk ona ho feto ida ka rua la uza prezervativu signifika ha’u ne’e monu ona ba risku, entaun meus oinsa ha’u bele hakbesik ba iha fasilidade saude hodi halo teste ran atu nune’e hodi bele hatene” nia dehan.

Entretantu dadaun ne’e dadus husi Ministeriu Saude, ema Covalima ne’ebé afeta ba moras HIV/Sida hamotuk ema na’in ualu nulu resin, engkuatu iha teritoria nasional kazu moras hada’et HVI/Sida hamotuk ema rihun rua resin mak afeta ona Virus HIV/Sida.

Jornalista : Julio Salinas

Editor      : Chamot Nahac

Array