COVALIMA—- Ministru Administrasaun Estatal (MAE), Miguel de Carvalho, iha selebrasaun loron restaurasaun independensia 20 de Maiu ba XXI ida ne’e hakarak husu ema hotu halo reflesaun no hametin demokrasia hodi hadi’a povu nia moris.
“Iha dader kmanek ida ne’e ita halo serimonia ida ba eventu rua, ida ba selebrasaun 20 de maiu 2023 nian no eventu ida fali maka ita halo distribuisaun material sensitivu no laos sensitivu ba sentru votasaun sira, iha momentu importante ida ne’e hau husu ba hotu-hotu hakarak atu halo reflesaun ida ba tema prinsipal husi selebrasaun 20 de maiu tinan ida ne’e nian maka hametun demokrasia hodi nune’e bele hadi’a povu nia moris” informa Ministru Administrasaun Estatal (MAE), Miguel de Carvalho, hafoin sai inspector da serimonia ba selebrasaun 20 de maiu ba dala XXI iha Munisípiu Covalima, dimingu (20/05).
Ministru Miguel afirma tema ida ne’e refleta tebes ba selebrasaun 20 de maiu tinan ida ne’e nian, kinesiology ho loron aban nian ne’ebe Timor-Leste dala ida tan populasaun elizivel ne’ebe atu ba vota iha eleisaun parlamentar nune’e hodi bele forma governu foun.
Ministru Miguel dehan funu ida ne’e naruk tebes duni dezde hahu iha tinan 1975 mai to’o iha tinan 1999, funu ida ne’ebe ema barak husik nia vida moris no mate, sakrifika sira nia an komesa kedas husi eroi da patria sira mai to’o iha tinan 1999 bainhira populasaun sira hakat ba iha sentru votasaun hodi deside ho konviksaun rua, primeiru depois de iha 30 de Agusto 1999 kuandu hotu-hotu ba partisipa refedum hotu-hotu ho hanoin katak Timor-Leste sei sai nasaun independente.
“Mas tanbem ita sira ne’ebe hotu-hotu ba vota ba referendum iha kondisaun seluk ida mos katak depois de rai ida ne’e nakfilak ba pais independente ida, kada ida-idak mos tenke prepara ita ida-idak husi kiak nian, ulprasa ona pratikamente iha tinan 24 nia laran no tinan 21 ona Timor-Leste hamrik hanesan nasaun independente ida ohin loron dezenvolvidu oi-oin mosu no akontese ona iha ita nia nasaun” nia esplika.
Ministru haktuir iha momentu importante ida ne’e hakarak apela ba hotu-hotu hakarak refleta didiak tema prinsipal husi selebrasaun tinan ida ne’e nian katak hotu-hotu tenke hametin demokrasia para nune’e hodi kore kiak no mukit husi povu ba moris diak.
Ministru Miguel apela ba hotu-hotu katak eleisaun parlamentar ne’ebe sei hahu iha loron 21 fulan maiu tinan ida ne’e, tan ne’e ohin hotu-hotu sei partisipa iha distribuisaun material sensitive no laos sensitive ba kada sentru votasaun sira.
Membru governante ne’e apela ba membru orgaun eleitoral sira tantu Comisaun Nasional Eleisaun (CNE-Sigla) nune’e Sekretariadu Tekniku Administrasaun Eleitoral atu hala’o ita boot sira nia funsaun konforme saida maka leis titular, ba STAE hanesan eleitor das eleisoens para atu ezekuta eleisaun ida ne’e iha akordu laos deit bazeia ba lei eleitoral maibe bazeia ba lei ne’ebe regula kona-ba eleisaun parlamentar 2023 nian.
Prinsipalmente ba brigadista no poling staff sira ne’ebe sei hala’o serbisu komesa ohin tuir lei dehan katak 2 dias depois de eleisaun STAE tenke entrega ona prosesu tomak ba CNE.
“Hau hatene katak iha loron ida ne’e no iha loron rua tuor mai ita boot sira sei hakur mota liu husi dalan sira ne’ebe defisil enfrenta geografiku ne’ebe oi-oin mas ho eperiensia ne’ebe STAE iha ona, mas hau fiar katak sei realiza eleisaun ne’e ho diak” nia informa.
Ministru Administrasaun Estatal ne’e rekomenda ba iha CNE parese atu bele ezerse ita boot sira nia funsaun hodi halo supervizaun ba aktu eleitores ne’ebe halo husi orgaun ezekutor STAE hodi nune’e eleisaun bele lao ho transparente, eleisaun ida ne’e bele lao ho independente hodi nune’e rezultadu eleisaun bele sai kredivel.
Ministru Miguel husu mos ba lider partidu politiku sira hotu atu bele kontinua akompana prosesu tomak hahu husi loron ohin to’o apuramentu munisipal bainhira konklui prosesu sira hotu haruka ba iha CNE iha nasional.
Nia mos husu ba populasau tomak iha Munisipiu Covalima atu bele ezerse imi nia direitu hodi hili reprezentantes Covalima nian atu ba tuur iha parlamentu, hodi nune’e iha parlamentu ida no governu povu bele ejiji nia direitu tanba ezerse direitu liu husi votu ida hodi haruka sira ba tuur iha governu no parlamentu.
“Ikus liu hau apela ba ema hotu-hotu atu bele mantein pas no estabilidade iha ita ida-idak nia hela fatin aldeia, suku hodi garante eleisaun ida ne’e ho diak” nia hakotu.(Azu)
