KONFERENSIA IMPRENSIA-Ekipa Servisu-Covalima Vitoria ho Domin-20 (EKSES-COVID-20)

Ekipa Servisu-Covalima Vitoria ho Domin-20 (EKSES-COVID-20)

KONFERENSIA IMPRENSIA

Dili, 27/02/2021: Bazeia Ba Rezolusaun Governo No. 4/2021, 15 Febreiru 2021, ne’ebe impoen ona serka sanitariu (lockdown) iha Munisipu rua, hanesan Covalima ho Bobonaro, hodi bandu totalmente movimentu tama no sai iha munisipiu rua refere.

Tanba ne’e ami Covalima oan sira ne’ebe hela iha Kapital Dili, no deside hodi hamahon an iha Ekipa Servisu-Covalima Vitoria ho Domin-20 (EKSES-COVID-20), sinte preokupa tebes-tebes ho situasaun atual iha Postu Administrativu Fatumea, ne’ebe hatudu hela faktu sira hanesan tuir mai;  

  1. To’o agora ema infetadu sira sei abandonadu hela iha sira nia hela fatin hodi prejudika posibilidade trasmisaun lokal iha Postu Administrativu Fatumea;
  2. Povu Fatumea hahu enfrenta menus ai-han tanba laiha ona asesu ba merkadu;
  3. Komunidade hahu susar atu asesu be mos (aqua potavel), tanba iha impedimentu ba sira nia mobilidade iha area afetadu;
  4. Menus pesoal siguransa iha area fronteiras hosi area afetadu sira.

Tanba ne’e mak liu hosi Konferensia Imprensia ida ne’e ami hakarak hato’o ami nia ezijensia ba orgaun autoridade kompetente sira mak hanesan tuir mai:

  1. Ami ejize ba Ministerio Saude atu imediatamente halo lalais transferensia ba ema sira neebe mak afetadu ona hosi moras COVID-19 mai iha sentru izolamentu. Atu nune’e bele prevene no asegura komunidade Postu Administrativu Fatumea tomak, no emjeral Munisipiu Covalima;
  2. Ejize ba Ministeriu Saude atu hadi’a lalais jestaun serbisu Sentru Integradu Jestaun Krize (SIJK) Covid-19 nian, hodi estabelese urejentemente sentru karantina no sentru izolamentu iha Munisipiu Covalima, liu-liu iha Postu Administrativu Fatumea. Atu nune’e Ekiapa Serbisu Saude Munisipiu Covalima, bele iha kompetensia propriu hodi ezerse sira nia funsaun ba halo atuasaun imediatu ba kazu sira ne’e mak mosu, nune’e la presiza tenki hein atuasaun hosi serbisu saude sentral Ministerio Saude nian. Inklui mos orienta Ekipa serbisu Ministeriu Saude, atu distribui ekipamentu sira hanesan, maskra, no dezinfektan ba komunidade Postu Administrativu Fatumeaan no Covalima en-jeral. Tau mos apoiu ambulansia ida iha Postu Administrativu refere;
  3. Ezije ba Ministeriu Saude atu halo lalais teste masal PCR no SWAB iha Cova-Lima;
  4. Husu ba Policia Nacional Timor-Leste (PNTL), Autoridade Lokal Munisipiu CovaLima, Ministerio Koordenador Ba Asuntos Ekonomiku no AIFAESA, hodi kontrola no intervene presu sasan baziku iha merkadu sira iha Munisipiu Covalima, ne’ebe oras ne’e komesa sa’e;
  5. Husu mos ba Ministeriu refere atu fasilita emprezarius lokal hodi halo restocking ba sasan baziku iha merkadu sira iha Munisipiu Covalima;
  6. Husu ba Ministerio Asunto Ekonomia atu tau konsiderasaun hodi responde ba Pedido Nebe hato’o husi Autoridade Municipio Covalima, nune’e urjentemente CLN bele halo distribuisaun Fos ba Komunidade sira iha fatin afetadu Covid-19 liu liu husi Postu Administrativu Fatumea.
  7. Husu ba Ministeriu relevante sira atu fornese apoiu subsidiu nesesariu sira ba familia vulneravel sira iha area afetadu Covid-19;
  8. Ejize ba Ministeriu Interior atu fornese apoiu seguransa ba autoridade sira hodi halo kontrola maksimu ba movimentu illegal sira iha area afetadu Covid-19, hodi nune’e reduz no hakotu potensia transmisaun lokal (mitigasaun);
  9. Ejize ba Governu atu Aumenta Rekursu Seguransa PNTL no F-FDTL iha Liña Fronteiras Munisipiu Covalima hodi haforsa postu vijilansia no halo observasaun másimu ba ema no sasan ne’ebé mak diskonfia kontra bandu tama no sai ilegalmente.
  10. Husu ba ministeriu kompetente sira atu konsidera no fo apoiu nesesariu ba entidade Covalima oan sira ne’ebe mak voluntariamente hakarak apoiu ba reforsa serbisu prevensaun Covid-19, no mobiliza asaun umanitaria ba komunidade sira iha area afetadu Covid-19;
  11. Ejize ba Ministerio Ensino Superior atu buka meius propria sira ne’ebe nesesariu hodi fasilita lalais kandidatu estudante universitariu (mahasiswa baru) sira ne’ebe mak naran sai tiha ona iha Universidade Nasional Timor-Lorosae (UNTL) no mos ho universidade privadu sira seluk iha Kapital Dili, atu nune’e sira bele halo inskrisaun ba sira nia direitu;
  12. Ezije ba Ministeriu Kompetente atu imediatamente fó garantia ba komunidade iha Postu Administrativu Fatumea hodi asesu bee moos
  13. Ezije mos ba Governu atu halo levantamentu hodi fo subsidiu ba negosiante sira ne’ebe afetadu hosi Estadu Emerjensia, tanba sira labele halo movimentu negosiu ba munisipiu sira seluk, izemplu hanesan Motorista OJEK, motorista mikrolet no bis, atu nune’e sira bele sobrevive durante Estadu Emerjensia ne’e;
  14. Wainhira ezijensia sira ne’ebe mensiona iha leten la hetan konsiderasaun urjentemente, hosi orgaun kompetente sira, maka ami husu ba VIII Governu Konstitusional atu hapara ona politika serka sanitariu (lockdown) iha Munisipiu Covalima.

Iha biban ida ne’e ami mos hakarak hato’o ami nia rekomendasaun balun hanesan tuir mai:

  1. Rekomenda ba komunidade vendedor/negosiante sira atu labele aproveita situasaun ida ne’e hodi hasae folin sasan iha merkadu no mos ba kios sira ne’ebe mak lokaliza iha area afetadu Covid-19 sira iha Munisipiu Covalima;
  2. Rekkomenda ba parseiru dezenvolvimentu (NGO Nasional no Internasional) sira, hodi hatudu jestu solidaridade ba ajuda komunidade iha Munisipiu Covalima, liu-liu area afetadu ba Covid-19 nian;

Ami mos la haluha atu apela ba Komunidade Munisipiu Covalima, espesialmente ba sira ne’ebe mak hela iha area afetadu ba Covid-19 sira, hanesan tuir mai:

  1. Husu ba komunidade Munisipiu Covalima tomak, liu-liu sira ne’ebe mak hela iha area afetadu Coivd-19 sira atu kontinua kumpri regras Estado Emerjenseia;
  2. Husu mos ba komunidade Munisipiu Covalima tomak, liu-liu sira ne’ebe mak hela iha area afetadu ba Covid-19, atu kontinua kumpri nafatin protokolu Ministeriu Saude no Organizasaun Mundial ba Saude nian, kona ba prevensaun Covid-19. Hanesan aktu fase liman regularmente, mantein distansiamentu sosial, uza maskra, hakamatek iha uma se laiha nesesidade importante ruma iha liur;
  3. Tau fiar deit ba Ekipa Serbisu Saude no Ekipa Front Liner sira nia serbisu. Labele naran fiar ba kualker informasaun falsu ka hoax ne’ebe mak espalha iha publiku;
  4. Kumpri nafatin sirkular ne’ebe autoridade lokal hasai ona;
  5. Husu populasaun atu koopera didiak ho Autoridade Lokal sira, informa lalais ba Ekipa Serbisu Lina Fronteira sira, wainhira iha informasaun ruma relasiona ho Covid-19;
  6. Hahu agora ba oin, ami Covalima oan sira ne’ebe mak hola parte iha Konferensia Imprensa ida ne’e, sei oferese-an nu’udar Ekipa serbisu integradu ida, hodi fo apoiu koordenasaun, no taktiku sira ba orgaun kompetente Governu nian, iha ambitu prevensaun no mitigasaun. Atu nune’e bele reduz no satan moras Covid-19, labele iha transmisaun luan liu tan.

FIN

Liu husi biban Ida nee, Ami Covalima oan Sira nebe Hela iha Dili no Suai, hakarak fo hatene ba publiku katak HAHU OHIN BA OIN “EKIPA SERVISU COVALIMA VITORIA HO DOMIN-20” (EKSES COVID-20) formalmente hamrik no hahu servisu.

Ba entidades tomak iha territorio nebe karik hakarak apoio umanitaria ruma Liu husi EKIPA SERVISU ne’e, bele kontakto Mai nomor telefone Sira hanesan tuir Mai nee:

Telp: 77322644 (Mario Tilman “ Coord Jeral”)

Obrigado.

Porta Voz

(Ekipa Servisu Covalima Vitoria ho Domin-20″ (Ekses Covid-20))

Array