Covalima RCCT) 17-12-23-Veteranu Fernandu de Araujo Sarmentu Kondigu Mate Restu terimina ona nia pregrinasaun Moris iha loron 14 fulan dezembru 2023. Matoban, Saudoso Fernando de Araújo Sarmento (Mate restu) moris lha Aldeia Dacilaka Taimea, Suku Malilait, Posto Administrativo Bobonaro, iha loron 5 fulan Agosto tinan 1965.
Saudoso Fernando de Araújo Sarmento moris husi Aman naran Guilhermino Sequeira Bento (Loe Bere) ho Profisaun Pedreiru no Inan Guilhermina Moniz (Habu Sai) Dona de Casa.
Saudozu iha maun alin hamutuk ema na’in sanulu resin ida (11), Mane na’in hat (4) ho feto na’in hitu (7). Husi Mane na’in hat (4 ) Saudoso ho nia alin rua ( 2 ) mate ona no sei hela mane na’in ida (l) sei moris maka LAMESA, nune’e Husi Feto na’in hitu (7) ne’e, na’in lima (5) mate ona, no sei moris iha feton na’in (2).
Saudoso Fernando de Araújo Sarmento kaben ho ho nia espoza naran Miranda Moniz hela iha Aldeia I.o’ohali, Suco Fohoren, Posto Administrativu Fohorem. Husi Familia ne’e harmonia ne’e Saudoso Fernando de Araújo Sarmento ho nia espoza Miranda Moniz hetan Oan na’in lima ( 5 ) :
Feto nain hat (4) Mane Na’in ida (1) mak; Mariazinha Moniz Sarmento, Mario Jores Sarmento, Sofia de Araújo Sarmento, Claudia de Araújo Sarmento, Anersla de Araújo Sarmento.
Saudoso Fernando de Araújo Sarmento Frequenta iha Escola Primária Municipal Bobonaro iha tinan 1971 to’o iha tinan 1973 hodi hasai terseta Classe.
lha tinan 1 974 Saudoso Fernando de Araújo Sarmento la continua nia Estudo tanba Marcelo Caetano ho António Spínola fo ona Liberdade ba nia Provincias Ultramarinas Portuguesas ba Auto Determinação ba Independência, no Saudozu Fernando de Araújo Sarmento (Mate Restu) hahu involve iha Vida Pólitica hafoin la kontinua nia estudu iha tinan 1974, Matoban hahu fahe Cartão Partido A.S.D.T nian iha Aldeia no Suco.
Iha dia, 20 de Agosto 1975, ba to’o iha dia 27 de Janeiro de 1976, Saudoso Fernando de Araújo Sarmento maski ho idade ki’ik, Saudoso fo nia apoiu tomak ba Força Falintil sira iha Posto Raifu, Odomau no Hali Mesak hanesan Arma Branca.
Iha dia 28 de Janeiro de 1976, Saudoso Fernando de Araújo Sarmento halai ho nia Familia ba iha Ailaran, hela iha Suco Lepo, Posto Zumalai.
Iha dia 31 de Janeiro 1976, Saudoso Fernando de Araújo Sarmento ho nia Familia evakua ba iha Area Tudulpo Suco Beco hodi halo to’os Comunal ba Força Falintil sira ne’ebe halo segurança iha Fronteira.
Duarante iha Ailaran Saudoso Fernando de Araújo Sarmento hanesan Secção da Educação hodi hanorin Inan ho Aman ne’ebe la hatene hakerek ka ( Analfabeto ).
Iha dia 16 de Junho 1979, Inimigo ka TNI captura Saudoso Fernando de Araújo Sarmento iha Aldeia Tudulpo, Suco Beco no TNI lori kedas ba Posto Bobonaro hodi halo Interogação durante semana ida ( 1 ) nia laran.
lha dia 20 de Junho 1979 to’o dia 10 de Agosto 1980, TNI kaer no obriga Saudoso Fernando de Araújo Sarmento hanesan Tenaga Bantuan Operasi ( T B O ).
lha tinan 1983 tanba TNI halo operação makas nune’e Saudoso Fernando de Araújo Sarmento halai husi nia fatin moris ba iha Dili.
Iha dia 26 de Desembro 1984 to’o 31 de Desembro 1986 Saudozu asume knar hanesan Estafeta ba Comando da Região III, lori informasaun ba Comandante Nunura, Adjunto Tigre Kablaki, Tara Ablay Anan no Assistenti Loro Mesak.
Hahu iha loron 1 fulan Janeiro 1987 to’o loron 31 fulan Desembro 1992, Saudozu simu reposnvalidade hanesan primeiru Vice Secretario da Zona Fitun Nabilan.
Hakat liu to’o Iha loron 1 fulan Janeiro 1993, to’o loron 14 fulan Setembro 1994, Saudoso Fernando de Araújo Sarmento, moms Nudar primeiru Vice Secretario da Zona Fitun Nabilan to’o iha 25 de Outubro 1999.
Nune’e konta hikas ba kotuk Iha loron 12 fulan abril tinan 1999 saudozu Fernando de Araujo. Sarmento ho estudante sub reziaun, zona, ho nurep halai ba ailaran tan situasaun manas iha vila laran husi TNI no milisia pro indonesia, fila mai vila iha loron 25 fulan jullu tinan 1999 atu halo kampanya politika ba konsulta popular ka referendum timor leste nian.
Hafoin Iha Loron 01 fulan Setembru tinan 1999 Saudozu Fernando de Araujo Sarmento hentan turturasaun husi husi TNI, Polisia no Laksaur iha kantor Polisia Fohorem.
Tan ne’e Iha loron 02 fulan Setembru 1999, Saudozu Fernando de Araujo disidi halai sai husi inimigu nia liman, polisia sira Fohorem no liu ba iha Suai tanba hetan turuturasaun makas husi milisia no TNI.
Remata